Pośrodku łąk, na których prowadzony jest wypas bydła, z dala od ludzkich domostw działał kamieniołom wapieni i margli. W kamieniołomie wschodnim pozyskiwano białe wapienie krynoidowe, białe muszlowce mikrytowe i czerwone muszlowce mikrytowe. W kamieniołomie zachodnim odsłaniają się górnokredowe margle, głównie czerwone, ale również szare i zielone. Ponad tymi kamieniołomami wnosi się Skałka Rogoźnicka. W 1961 roku podjęto decyzję o ochronie skałki, co wiązało się z częściowym zaprzestaniem pozyskiwania wapienia w jej najbliższej okolicy, lecz dopiero około 1977 roku wstrzymano eksploatację w kamieniołomie. Podobno w roku 1989 skała ta zyskała na wartości, wpisano ją na Listę Światowego Dziedzictwa Geologicznego UNESCO jako wybitnej klasy obiekt naukowy o międzynarodowym znaczeniu paleontologicznym i stratygraficznym.

Czym jest paleontologia i stratygrafia?

Są to nauki towarzyszące badaniom geologicznym.

Paleontologia jest działem nauk biologicznych zajmujących się badaniem skamieniałości i śladów działalności życiowej organizmów, na ich podstawie ustalana jest historia życia na Ziemi. Stratygrafia zaś zajmuje się badaniem wieku i następstwa skał.

A jaki ma to związek ze Skałką Rogoźnicką?

Na początku XX wieku była licznie odwiedzana przez geologów z Krakowa, Lwowa, a nawet z Austrii i Niemiec. Ponowne tworzenie kolekcji faun z muszlowca po II wojnie światowej i ich nowoczesne opracowanie dało podstawę do rewizji dotychczasowych oznaczeń amonitów, co umożliwiło określenie wiekowych zasięgów wyróżnianych tu warstw.

No to gdzie ta Skałka Rogoźnicka?!

Dotarcie pod skałę jeśli nie zna się okolicy, to jak gra terenowa w podchody, można kilkukrotnie dotrzeć samochodem na odległość około 600 metrów do 1 kilometra, a następnie popatrzeć na łąki, grodzenia i szukać kolejnego miejsca, dlatego polecam wariant z Rogoźnik. Do punktu 49.440208, 19.950293 (DegDec) można dotrzeć samochodem, znajduje się tu bród, pewnie niedługo wykończony zostanie most. Idąc w dół potoku Rogoźnik natrafia się na kładki, którymi można przejść na drugą stronę. Dalsza droga to spacer skrajem pastwiska lub korytem potoku Trawne. Ostatecznie, kierując się na punkt docelowy, wchodzi się do Rezerwatu Przyrody Skałka Rogoźnicka, a naszym oczom ukazują się pionowe ściany kamieniołomu.

Pieniński Pas Skałkowy

Skałka Rogoźnicka jest jedną z najbardziej wysuniętych na zachód wychodni Pienińskiego Pasa Skałkowego, który ciągnie się od okolic Wiednia aż po Karpaty Rumuńskie. W książce Georóżnorodność i atrakcje geoturystyczne województwa małopolskiego możemy przeczytać, że pas ten znajduje się na pograniczu Karpat wewnętrznych i zewnętrznych. W obrębie pasa skałkowego zaznacza się wyraźne zróżnicowanie budujących go skał, na zachód od Dunajca i w strefie grzbietu granicznego Małych Pienin i na wschód od niego dominują wapienie i ich pokrywa: łupki i margle pstre oraz tzw. flisz sromowiecki. Skały te zaliczane są do jednostek: czorsztyńskiej, niedzickiej, braniskiej i pienińskiej.

Podczas okresu jury - kredy w obrębie basenu karpackiego tego rejonu można wyróżnić trzy zasadnicze subbaseny rozdzielone obszarami wypiętrzonymi. Jeden z nich (centralny) stanowił zagłębienie, w którym osadzały się osady serii pienińsko-braniskiej. Od północy ograniczony był on strefą wyniesioną, na której osadzały się utwory serii czorsztyńskiej, od południa znajdowała się podobna strefa, gdzie osadzały się osady serii haligowieckiej i tzw. serii egzotykowej. Na północ od centralnego basenu znajdował się subbasen magurski, natomiast na południu subbasen zlatniański. Seria hulińska stanowiąca południową część serii magurskiej oraz znaczna część serii zlatniańskiej zostały uformowane w wyniku ruchów tektonicznych wraz z właściwymi seriami pasa skałkowego (czorsztyńską i pienińsko-brańską) tworząc współczesną budowę geologiczną. Osady starsze (jurajskie i dolnokredowe) wszystkich serii są wykształcone przeważnie jako odporne na wietrzenie wapienie i skały krzemionkowe tworząc formy skałkowe.

Co wyjątkowego jest w Rezerwacie Skałka Rogoźnicka?

Wyjątkowy jest muszlowiec, który od nazwy miejscowości Rogoźno nazwano muszlowcem rogoźnickim lub inaczej muszlową brekcją rogoźnicką.

Muszlowiec, czyli wapień muszlowy złożony jest głównie ze skorup (muszli) małżów, ślimaków, ramienionogów, łodzikowatych, amonitów, małżoraczków, a niekiedy także mszywiołów i liliowców. Muszlowiec zbudowany jest w przewadze z węglanu wapnia (głównie kalcytu, a czasami aragonitu), a podrzędnie z minerałów ilastych, ziaren detrytycznego kwarcu, chalcedonu, hematytu, goethytu, syderytu i innych minerałów. Może mieć barwę białą, żółtawą, kremową, jasnoszarą, żółtobrunatną lub brunatną. Muszlowiec tworzy się zazwyczaj w środowisku morskim, przeważnie w warunkach płytkowodnych.

Skałki znajdujące się na terenie rezerwatu to stratotypowe, czyli wzorcowe odsłonięcie ogniw muszlowca. W dolnej części zbudowane są przez wyraźnie uławicone, sparytowe muszlowce amonitowe, przechodzące ku górze w muszlowce mikrytowe. Obydwa typy litologiczne złożone są z pokruszonych muszli amonitów, ramienionogów, aptychów, fragmentów liliowców, połączonych głównie grubokrystalicznym sparytem i w niewielkiej ilości mikrytowym matrixem. Większość muszli jest pusta, z dobrze wykrystalizowanymi szczotkami kalcytowymi wewnątrz. Rozmieszczenie szczątków fauny jest chaotyczne.

Skałka Rogoźnicka znajduje się ponad kamieniołomem, składa się z dwóch części, jest to pęknięcie, które powstało miliony lat temu. Szczelina rozdzielająca skałę wypełniona jest usypiskiem. Po południowej stronie skałki odsłaniają się warstwy powstałe w dolnym i środkowym tytonie: muszlowce sparytowe z wkładką muszlowca mikrytowego, zaś północna część skałki zbudowana jest z muszlowca mikrytowego reprezentującego pogranicze tytonu górnego i dolnego beriasu.

Barwne skały

W kamieniołomie można dostrzec wiele kolorów, które m.in. są wynikiem wytrącania się żelaza (kolor rudy, czerwony, brunatny) i manganu (kolor czarny) pod wpływem czynników atmosferycznych. Jednakże nie tylko w ten sposob skały nabrały barw. Kolor czerwony na wschodniej ścianie kamieniołomu to muszlowiec z Rogoźna.

Kamieniołom

U stóp kamieniołomu można znaleźć nie tylko skamieniałe kawałki muszli z wykrystalizowanymi szczotkami, lecz także poziomki, które rosną na wyeksponowanych do słońca stokach. Można także spotkać ludzi, którzy na motocyklach i quadach ćwiczą zjazdy i podjazdy stromymi ścieżkami na terenie kamieniołomu. Wybierzcie się tam na spacer, lecz pamiętajcie, żeby nie niszczyć tego uroczego miejsca, nie śmiecić i nie zabierać odnalezionych fragmentów skamieniałości, aby kolejni zwiedzający mogli je odnaleźć i nimi zachwycać.

Bibliografia:
http://www.rogoznik.bnx.pl/readarticle.php?article_id=11 dostęp: 2014-10-10 g. 19:35
Georóżnorodność i atrakcje geoturystyczne województwa małopolskiego, Radwanek-Bąk (red.), Wydawnictwo Compass 2011
Birkenmajer K., 1962, Zabytki przyrody nieożywionej pienińskiego pasa skałkowego, II: Skałki w Rogoźniku koło Nowego Targu, Ochrona Przyrody, 28, s. 159–185